Władza rodzicielska to zbiór praw i obowiązków, które przysługują rodzicom w związku z opieką nad dzieckiem. Obejmuje ona m.in. kwestie dotyczące wychowania, edukacji, zarządzania majątkiem dziecka oraz dbania o jego bezpieczeństwo. 

Zdarzają są sytuacje, w których sąd może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej, gdy uzna, że rodzic nie wypełnia swoich obowiązków w należyty sposób lub działa na szkodę dziecka. Poniżej wskazano jedne z najważniejszych przesłanek, które mogą stanowić podstawę do podjęcia przez sąd decyzji w przedmiocie pozbawienia rodzica władzy rodzicielskiej.

1. Trwała przeszkoda uniemożliwiająca wykonywanie władzy rodzicielskiej

Jednym z powodów, dla których sąd może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej, jest trwała przeszkoda uniemożliwiająca wykonywanie tej władzy. Przeszkodą taką może być np. długotrwała choroba psychiczna, niezdolność do podejmowania racjonalnych decyzji, czy też wieloletnie przebywanie w więzieniu. Dotyczy to sytuacji, w których rodzic, z przyczyn obiektywnych, nie jest w stanie spełniać swoich obowiązków wobec dziecka, a jego niezdolność do opieki ma charakter długotrwały.

2. Nadużywanie władzy rodzicielskiej

Do nadużywania władzy może dochodzić w sytuacjach, gdy rodzic stosuje przemoc fizyczną lub psychiczną wobec dziecka, wykazuje postawy patologiczne, takie jak alkoholizm czy narkomania, które mają negatywny wpływ na życie i wychowanie dziecka. Co ciekawe, zdarzają się sytuacje, w których sąd uznaje, że rodzic nadużywa swojej władzy, gdy ogranicza prawa dziecka, nie pozwalając mu na kontakt z drugim rodzicem bez uzasadnionego powodu.

3. Rażące zaniedbywanie obowiązków wobec dziecka

Rażące zaniedbywanie obowiązków wobec dziecka to kolejna przesłanka, na podstawie której sąd może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej. Zaniedbanie może przejawiać się w różnych formach, takich jak brak zainteresowania zdrowiem dziecka, jego rozwojem emocjonalnym czy edukacją. Rodzic, który nie zaspokaja podstawowych potrzeb dziecka, może zostać uznany za osobę, która rażąco zaniedbuje swoje obowiązki.

4. Trwałe rozdzielenie dziecka od rodzica

Jeżeli dziecko przez dłuższy czas pozostaje rozdzielone z rodzicem i nie ma z nim żadnego kontaktu, sąd może również rozważyć pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej. Rozdzielenie może być wynikiem decyzji rodzica o wyjeździe za granicę i zerwaniu więzi z dzieckiem, jak również długotrwałego braku zainteresowania losem dziecka. Sąd w takiej sytuacji ocenia, czy utrata kontaktu miała charakter trwały i nieodwracalny oraz czy rodzic zaniedbywał próby nawiązania relacji
z dzieckiem.

5. Skrajnie niewłaściwe postępowanie wobec dziecka

Postępowanie rodzica, które zagraża zdrowiu, życiu lub dobru dziecka, może skutkować pozbawieniem władzy rodzicielskiej. Przykładem takiego postępowania mogą być sytuacje, w których rodzic w sposób celowy naraża dziecko na niebezpieczeństwo, dopuszcza się przemocy domowej, wykorzystania seksualnego, czy też angażuje dziecko w działalność przestępczą. W takich przypadkach, dobro dziecka staje się nadrzędnym kryterium, a sąd może podjąć decyzję o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej w celu ochrony dziecka.

Należy pamiętać, że każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, zespół Kancelarii HMK posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu spraw z zakresu prawa rodzinnego. W przypadku jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu, nasi prawnicy chętnie odpowiedzą na wszelkie pytania. 

Artykuł opracowała r. pr. Sara Lipner